December 1944, Monster (ZH). De bij de familie Klever op Benedeneind 361 in Benschop ondergedoken Jan van den Ende (bovenste rij, derde van rechts) - in het boerendorp beter bekend als Jan de Boer - brengt de Kerstdagen bij zijn familie op de boerderij in Monster door. Ze laten er een foto van maken.

In juni 1943 is Jan opgeroepen voor werk in Duitsland. "Hij wilde graag boer worden," zegt zijn zus Ria (1939, het kleine meisje vooraan). "Buiten het Westland was hij nog nooit geweest. Hij kreeg enorme heimwee."
Vanwege die heimwee vlucht Jan in het voorjaar van 1944 terug naar Nederland en krijgt een onderduikadres in Benschop toegewezen. Hij kan het daar goed vinden met de boerenzoons Theo en Arie Klever. Zo goed, dat hij van heimwee geen last meer heeft. Soms komt zijn familie in Benschop bij hem op bezoek. Ze nemen dan bloemen mee, want die zijn daar, in tegenstelling tot in het Westland, niet meer te krijgen. De zussen Klever zijn er wat blij mee.

Het wordt de laatste keer dat Jan zijn familie ziet, die Kerst. Ria weet nog dat ze bij hem achterop de fiets heeft gezeten, dicht tegen zijn warme, stevige rug aan, op weg naar hun pas getrouwde zus in Kwintsheul.
Vader Gerard van den Ende wil niet dat zijn oudste zoon terug gaat naar Benschop. Jan heeft verteld wat ze daar allemaal uitspoken. Voedsel roven bij onwillige boeren en uit magazijnen van de Wehrmacht, persoonsregisters weghalen op gemeentehuizen. Oefenen met gedropte wapens. “Blijf hier, het wordt daar te heet onder je voeten,” waarschuwt zijn vader hem.
Maar Jan is met Nieuwjaar niet thuis te houden, hij is blij dat hij weer naar Benschop kan. Hij heeft het er zó naar zijn zin. Op 13 februari 1945 wordt hij samen met Arie Klever opgepakt op zijn onderduikadres. Theo sneuvelt in een vuurgevecht met de Duitsers. Op zaterdag 17 februari worden Jan en Arie en vijf anderen op hetzelfde adres voor de hooiberg gefusilleerd.

"Mijn ouders zijn Jans dood nooit te boven gekomen," zegt Ria. ‘Vader is 88 geworden, op het laatst was hij zo dement als een kommetje. Maar van Benschop wist hij alles nog."

Periode: 1943 - 1945