Twee dominees-zoons, twee oorlogsboeken

Jan Terlouw (83) in Benschop

Op donderdagavond 30 april ontmoette ik in de Sint Victor-kerk in Benschop oud-politicus en schrijver Jan Terlouw.

September 1975, ik was net negen jaar. Op TV zond de VARA de serie 'Oorlogswinter' uit, naar het boek van Jan Terlouw. Aart Staartjes ('Stratenmaker op zee-show') regisseerde het, Ton Lensink (de tovenaar uit 'Tita-tovenaar') speelde de slechterik - de oom die met de Duitsers heulde. En Michiel, de 14-jarige zoon van een Overijsselse burgemeester, was mijn held. Michiel (geen idee wie de jonge acteur was die hem speelde) hielp in de winter van 1944-1945 een neergeschoten Engelse piloot verbergen. Het was enorm spannend en maakte grote indruk op me.

Of ik het boek al gelezen had, weet ik niet meer. Ik denk het niet. In de boekenkast van mijn zoon staat mijn exemplaar van toen, een vijftiende druk, gekregen van mijn moeder in 1976. Of hij het heeft gelezen, vraag ik me af. Hij zag de film van Martin Koolhoven in 2008 en meestal heeft zijn generatie daar dan genoeg aan. Ik heb het daarentegen meerdere keren verslonden. Oorlogswinter wakkerde mijn interesse voor de geschiedenis aan, met name voor die oorlog. En ik wilde schrijver worden, net als Jan Terlouw. Ik bewonderde hem toen al, ook als politicus. Ik stem nog steeds op D66.

Gisteren had ik de eer hem te ontmoeten. In de Rooms-katholieke Sint Victor-kerk in Benschop sprak de inmiddels 83-jarige oud-politicus over 'Vrijheid', terwijl hij werd begeleid door het Orion Ensemble waarin zijn dochter viool speelt. Het was een indrukwekkende avond en na afloop kreeg hij van het organiserende comité mijn boek 'Het verraad van Benschop' uitgereikt. Daarna mocht ik hem de hand drukken in de consistoriekamer. Hij was moe, de avond had hem veel kracht gekost. "Ik ben inmiddels een oude man," zei hij.

Hij signeerde mijn exemplaar van Oorlogswinter. 'Voor Bram, collega', schreef hij. Ik vertelde hem over de indruk die het boek op mij had gemaakt als kind, dat ik daardoor ook over de oorlog was gaan schrijven. Hij was vereerd, zei hij. Maar degene die echt vereerd was, ben ikzelf natuurlijk. Dat boek staat voortaan niet meer bij mijn zoon op de kamer, weggestopt achter ansichtkaarten uit Thailand, Dubai of waar dan ook ter wereld.

'Oorlogswinter' ligt voortaan op mijn eigen nachtkastje. Bovenop mijn stapel gekoesterde boeken.